Economic and development analysis: Perspectives on economics, society, development, freedom & social justice. Leading issues in Oromo, Oromia, Africa & world affairs. Oromo News. African News. world News. Views. Formerly Oromia Quarterly
Finfinnee: Karaa Aloo, Karaa Qallittii, Karaa Gafarsaa, Karaa, Qoree, Karaa Qirxii
Related:
The award-winning musician and Oromo recording artist Saliha Sami is working on a new music video; titled ‘diinni fira hintahu’. The following photos are released from the set of the video production on her Facebook page. Click here for more at Finfinne Tribune | Gadaa.com.
Wallisaan Oromoo hangafaa fi beekamoon dhalatee waggaa 61tti adunyaa kana irraa boqochuun ibsame. Hayluun kan dhalate Lixa Oromiyaa, Wallaggaa, Qellem, Qaaqetti. Manni jirrenya isaa Finfinnee, Birbirsa Goorooti. Hayluun abbaa ilma tokkichaa, Sanyi Hayluu Disaasaati.
Hayluun hamma adunyaa kana irraa boqotutti aadaa fi aartii Oromoo calaqqisiisuu fi dagaagsuu irratti shoora guddaa taphachaa ture. Sirboota Afaan Oromoo barreesuu fi sagalee isaa kiloleen surbuudhan, diraamaa, fiilmii fi tiyaatira Afaan Oromoo adda addaa hojjechuun jiruu seenaa qabeessa saba isaaf dalagaa ture. Hayluun kana hundaa kana rawwachaa kan ture dhibbaa Oromummaa isaatiif isa irra gahaa turan hundaa danda’ee irra aanuu dhaani. Jirreenyi isaa hamma boqotutti inni keesa turesi kanuma mul’isa.
Sirboota Hayluu Disaasaa ittiin beekamu keessa muraasni: Geerarsa, yaa warra baddaa, yaa finna koo, naggaaden haa dabartuu, yaa damma koo, amma yaa marii, shaggee tiyyaa fa’i.
Biyyoon isatti haasalphatu.
Bilisee boqochuu artist Hayiluu disaasaa dhaggeesse jirta??
Dhaamsa mucaa isaa sanyii Hayiluu
Ergaa karaa keessaa dhuftee,
mee oromoota nannoo finfinnee jiraniitti naaf dhaamigiiftiiko. kaleessa boqochuu Weeellisaa angafaa kana dhagahee awwaalchi isaas kaleessuma se’en gara finfinnee naanno birbirsa pihassaa jarri jedhan bakka itti galaa ture iyyaafadhee dhaqe. Garuu anoo ofittan qaana’e waanan argeen eenyummakoo jibben sitti hima mana osoo hin taanee qooxii handaqqoorra gargar hin jiru. gootichi aartii Oromoo kun achuma keessa taa’eet waggaa 42 baandii hagar fiqir keessatti masaanuuwwan afaanifii aadaa oromoon mormaa aartii oromoof gumaachaa ture. garuu harkasaa hin arganne uummata kanarraa.silaa goonni mana hin qabu jedhu mana gaarii teesso bareeda jiruu dhuufaa mijataa dhabuunsaa omaamiti. baga dhes seenaan isaa siidaa ta’et yaadma. innoo uummataaf jiraataa turee. kan na ajaa’ibsiise garuu osoo mana hinqabaatii waltajjiirratti yoo bahu fuulsarra kolfafi qoosaa wallee malee miirri dhabaa fi kadhaa hin mul’atu.goodo inni itti galu keessa wanti tokko hin jiru.garuu inni dhukkubsachuus erga eegalee irra bubbule jedhan takkaa mootummaanis ta’e namoota dhuunfaan nagargaaraa yoo jedhu hin dhageenye hin jennes. Garuu baandii sana keessatti yeroo heddu hacuucamaa gidirfamaa hidhamaa tuffatamaa akka jiru carra argatetti fayyadamee himatee ture roorroo sabaaf naa birmadhaa jedhaa ture.keessattu sirba yaa warra badda jedhurratt fi yeroo waltajjirratti sirbitu jechota qineen nuarrabsita jedhamee hidhamas hojirra hari’ames ture. Wellisa Hayiluu Disaasaa tokkicha qixxee kumaa bara 1963 waltajjiirratti bahee afaan oromoo afaan aartii afaan midiyaaf tolu kanittin sirbanii bashannan ta’u agarsiise. wagga 40 oromoo bakka bu’e tiyaatiran welluun diraamaan baandii agar fiqir keessa tajaajile xuratas bahe ture. yaa dhaloota qubee goota kanatu du’ee awwaalcha dhabe nurraa. uuuuuu….https://www.facebook.com/bilise.gadisa.7/posts/1852571331693986?pnref=story.unseen-section
አንጋፋው የኦሮሚኛ ሙዚቃ አቀንቃኝ ኃይሉ ዲሳሳ አረፈ
(ዘ-ሐበሻ) ከአንጋፋ የኦሮሚኛ ሙዚቃ አርቲስቶች መካከል አንዱ የሆነው አርቲስት ኃይሉ ዲሳሳ ትናንት ምሽት ጃንዋሪ 18, 2017 ማረፉ ተሰማ::
ድምጻዊ ሃይሉ ዲሳሳ በተለይ በሀገር ፍቅር ትያተር በኦሮሚኛ ዘፈኖች ዝነኛ ድምፃዊ ነበረ:: ኃይሉ በ61 አመቱ ህይወቱ ሲያልፍ የ1 ልጅ አባት እንደነበር የሕይወት ታሪኩ ያስረዳል::
ነብስ ይማር!!
Oromo music legend artist Hayluu Disaasaa died 18 January 2017, age 61. He is survived by his only son.
The following are some of Hayluu Disaasaa’s popular music works:- Yaa damma koo, geerarsa, na fuute, shaggee tiyya, amma yaa marii.
Dirree armaa gadii tuqaatii wallistuu Motuma Mahdi Mohamediif ‘VOTE’ godhaaf. Oromummaan haa calaqqisu adunyaa irratti.
http://www.misseastafrica.nl/finalisten/
Egaa sichi nyaannaa yoom nyaanne foon maddii
Galma ga’uf jiraa kan yaanne iddoo qabdii
http://https://vimeo.com/144997339
http://https://www.facebook.com/saliha.sami/videos/825843900870505/
http://https://soundcloud.com/gadaa-oromo-radio/brief-national-history-of-raya-azebo-in-ethiopia
Related:
http://https://vimeo.com/142882680
http://www.voaafaanoromoo.com/content/article/3015549.html
The views expressed in this post (blog) are those of the author/authors and do not necessarily reflect the position of OromianEconomist. Posting does not imply endorsement of views by the author/ authors.
Copyright © OromianEconomist 2015 and Oromia Quarterly 1997-2015, all rights are reserved. Disclaimer.
http://www.siitube.com/watch.php?vid=d1d2ae60b
https://www.oromiamedia.org/2015/09/omn-london-oduu-fulbaana-12-2015-2/
https://www.oromiamedia.org/2015/07/omn-tamsaasa-toora-gama-saatalaayitiitti-deebie/
https://www.oromiamedia.org/2015/07/omn-oduu-adooleessa-13-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/07/omn-oduu-waxabajjii-30-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-26-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-qophii-xiinxalaa-waxabajjii-26-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/oduu-waxabajjii-252015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-qophii-xiyyeefannaa-waxabajjii-25-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-22-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-london-oduu-waxabajjii-20-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-24-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-amharic-news-june-20-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-19-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-qophii-xiinxalaa-waxabajjii-12-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-12-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-11-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-10-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-aoa-show-waxabajjii-10-2015-2/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-qophii-aadaa-fi-dudha-oromoo-waxabajjii-10-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-9-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-8-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-london-oduu-waxabajjii-7-2015-3/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-london-oduu-waxabajjii-6-2015-2/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-5-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajjii-4-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-oduu-waxabajji-3-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/06/omn-london-oduu-caamsaa-31-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-amma-nu-gahe-2/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-caamsaa-29-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-amharic-news-may-302015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/marii-filannoo-caamsaa-242015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-london-camsaa-23-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-amharic-news-may-232015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-qophii-xiinxalaa-caamsaa-22-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-duula-filannoo-kfoofc-caamsaa-20-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-caamsaa-20-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-duula-filannoo-kfoofc-caamsaa-19-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-caamsaa-19-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-amma-nu-gahe-breaking-news-caamsaa-19-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-caamsaa-18-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-london-caamsaa-16-2015/
https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=uZB8UO_WQ7A
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-amharic-news-may-16-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-caamsaa-11-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-london-oduu-caamsaa-10-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-london-oduu-caamsaa-9-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/amharic-news-may-9-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-caamsaa-5-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/05/omn-oduu-caamsaa-6-2015/
blob:https%3A//www.youtube.com/ce9001d0-4ad4-4166-a2fc-4b9d23ffbd56
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-london-oduu-ebla-25-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-22-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-qophii-addaa-ebla-25-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omnoduu-ebla-24-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-20-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-faana-baqataa-ebla-16-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-16-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-qophii-addaa-ebla-16-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-qophii-addaa-k-1ffaa-ebla-14-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-beeksisa-qophii-tumsa-omn-sundsvall-sweden/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/beeksisa-tumsa-omn-london-uk/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-13-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-qophii-addaa-ebla-12-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-london-oduu-ebla-11-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-amharic-news-april-11-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-9-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-8-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-london-oduu-ebla-4-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-amharic-news-april-4-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-amharic-osa-conference-april-4-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-3-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-ebla-1-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/04/omn-oduu-bitootessa-31-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-oduu-amma-nu-gahebreaking-news-bitootessa-30-2015/
http://https://vimeo.com/123633032
https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-london-oduu-bitootessa-28-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-amharic-news-march-28-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-oduu-bitootessa-24-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/beeksisa-tumsa-omn-munich-germany/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/beeksisa-tumsa-omn-munich-germany/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-gaafiif-deebii-artist-hayluu-kitaabaa-bitootessa-25-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-qophii-dalagaa-bitootessa-24-2015/
https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-oduu-bitootessa-23-2015/ https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-london-oduu-bitootessa-21-2015/ https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-amharic-news-march-21-2015/ https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-oduu-bitootessa-20-2015/ https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-oduu-amma-nu-gahebreaking-news-3-19-2015/ https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-oduu-amma-nu-gahebreaking-news-3-19-2015/ http://https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-oduu-bitootessa-17-2015/ http://https://www.oromiamedia.org/2015/03/omn-london-oduu-bitootessa-14-2015/ https://oromianeconomist.wordpress.com/2015/03/10/oromia-media-network-omn-1st-year-anniversary-celebration/ Journalist Abdi Fite Raises Questions for Abbaa-Duulaa: OMN Journalists Discuss Abbaa-Duulaa’s Tigrean-Sanctioned Trip to Little Oromia: See more @ https://oromianeconomist.wordpress.com/2015/01/10/oromian-voices-current-affairs-news-views-analysis-and-entertainment-from-oromia-media-network-madda-walaabuu-and-other-various-sources/ http://www.gadaa.com/oduu/ http://www.voaafaanoromoo.com/ http://www.bakkalchatv.com/ http://qeerroo.org/2014/03/29/sbo-bitootessa-30-bara-2014-oduu-fi-qophiilee-keenya-kan-dhageenyee-fi-dubbifne-irraa-dabalatee-waan-gara-garaa-qabnaa-nu-caqasaa/ http://www.opride.com/oromsis/ http://ayyaantuu.com/ Do you know this facts about Oromo and Oromia? http://www.oromoliberationfront.info/press/Oromo-flyer-ver.4.0.pdf http://www.amnesty.org/en/library/info/AFR25/006/2014/en
Tafarii Salaalee: “Ayyaana Waggaa” [Oromo Music; August 19 Marks the Beginning of Irreechaa Birraa 2015]
Galaana Gaaromsaa’s new album “Ilmaan Hayyootaa” is available in digital stores; check out iTunes for “Galaana Gaaromsaa” for now …
Qeerroo: Konsertii fi Eebbi Albami Haaraa Arsits Galaana Gaaromsaa “ILMAAN HAYYOOTAA” Jedhu Bakka Uummanni Oromoo 3000 Ta’u Sirna Howwaan Finfinnee Keessatti Eebbifame
Eebba aalbama Artist Galaana Gaaromsaa magaalaa Finfinee naannoo Caffee Araaraatti Hagayya 9, 2015 ta’een manguddoonnii fi dargaggoonni Oromoo sabboontoti 3000 itti tilmaaman irratti argamuun haala aja’ibsiisaa ta’een eebbifamee jira.
Eebba kana irratti sabboontoti Oromoo fi aartisotooti Oromoo hedduun argamuun guddina afaanii fi aadaan Oromoo kanaan kan nu gahe qabsaawota lafeefii dhiiga akkasumas lubbuu itti wareeganii asiin nu gahe hedduu galateeffatna jechuun dhaamsota jajjaboo guddaa dabarsanii jiru.
Keessummoota argaman gaazexxessaa Ibraahim Haajii aragamanii haasaa ijaaraa fi onnachiisaa taasanii jiru.
Yeroo konsertii fi eebbaa Albama kana irratti sabboonti Oromoo argamanii aadaa fi eenyummaa saba Oromoof gumaacha taasisanitti ergamtooti sirna abbaa irree Wayyaanee ammo dhimmi diaspora jechuun akkaataa itti uummata Oromoo qorqalbii cabsan irratti mariyachaa turan. || Qeerroo.org
——
Interview on OBS:
https://www.youtube.com/watch?v=VdPgFNy4xpY&feature=share
Geerar geerar nan jedhuu
An maalan geeraraa
Ano Jaadan leelalaa
Namni yaadan leelalu
Akkamiin ha geeraruu
Adiin addaatee gule,
Jibbata mixataa
Roorroon nama irra ture,
Lubbuu lammiitti hiixataa
Roorroo koo ya farrisaa
Turi ammaa si fannisaa
Leenca keenya dhaadatuu
Warra qawwee baadhatuu
Warra diina qolatuu
Waaqoo Guutuu waamuuree
Taaddasaa Birruu waamuu
Abbishee Garbaa waamuu
Abbaa Jifar waamuu
Elemoo qilxuu waamuu
Jedhaniitu odeessu kaa
Du’anii baduu saanii,
Garaa na bobeessu kaa
Iyyoolee ya roobaa
Yonnaa roobni roobuu,
Dhagaa jalli addaatee
Yonnaa goonni cooquu,
Garaan na hammaatee……
Akuukkutti hin hidhatanii,
Gorsheen laggatti galtii
Afuuftutti hin himatanii,
Sobdee namatti maltii
Daandittii qalloo tokkoo,
Laga irraa gadi deebitee
Jarattii farroo tokkoo,
Meeqa nutti deebitee
Utuu akka garaa kootii,
Oromoon tokko ta’ee,
Sirna Gadaa deeffatee
Qabeenya isaatiin ajajee,
Bilisummaa gonfatee,
Ufii isaatiin uf bushee
Isho Obboo koo………….
Kan itti aanu immoo dhaggeeffadhaa….
Maal Wayyaa?
Saba koo bilisoomuu wayyaa
Oromoon bilisoomuu wayyaa
Oromoon walaboomuu wayyaa
Saba koo walaboomuu wayyaa…..
Related:-
Haamtuu malee qottoon xaafii hin muruu
Dhaqii laalii akka kutataan itti jiruu
Dhaqnee laallaa akka kutataan itti jiruu
Related:
Laal Galoo too,
Gullaalleen kan Tufaa
Laal Galoo too,
Gaara Abbichuuti turii
Laal Galoo too,
Galaan Finfinnee maar….. seeee
Laal Galoo too,
Silaa akka jaalalaa wal irraa hin fagaannuu
Laal Galoo too,
Jarati nu fageessee……!!!
………………………………………………………………….2x..
Diiganii gaara sanaa, Gaara diigamuu hin-mallee,
Nu baasaan addaan baanee, nuu addaan bayuu hin-mallee.
…………………………………………………………………….
Soorettii haadha sooree, irbaanni-rra-buusa qabaa
Seeqanii sesseeqanii, kan gar gar nu baasan jaraa—yii
………………………………………………………………………
Koo Galaanee tiyyaa,
Qotiyyoon abbaan didaa, yaa didaa harqootaa keessaa,
Koo Galaanee tiyyaa,
Qorra baraan dadhabee, morma kee jalattan dheessaaa…!!
Koo Galaanee tiyyaa,
Sululta loon hin tiksuu darabaatti galchiisaa,
Koo Galaanee tiyyaa,
Yooman dhufee si argaa ani si irraa fagoon jiraa.
…………………………………………………………………………………
Maalan jiraa, maalan, jiraa, maalan jiraa,
Yaa Gaa-laa-nee
Maalan jiraa maalan, maalan jiraa caccabsee na nyaatee jiraa
Ani hin jiruu… Ani hin jiruu,
Yaa Gaalaane,
Kukkutee na nyaate xurii
Qotee qotee namichi qotee namichi sanyii darbatee
Yaa Gaalaanee,
Qotee qotee namichi qotee qotee sanyii darbatee
Yaa Gaalaanee
Rafee hin buluu namni waan ormaa abdatee,
………………………………………………………………………………….
Koo Galaanee tiyyaa,
Farda siidaaf kaafanii, siidaa dabaliif suurii
Koo Galaanee tiyyaa
Erga nu dangeessanii barri turee buubbulee
Koot Galaanee tiyyaa,
Woddeessi ciraa gubee, Amboo irraa calaaqqisee
Narraa fagaattee jedhee si yaaduun kiyya yoom hafee??
……………………………………………………………………………….
Maalan hafee, maalan…hafee, maalan hafe
yaa Gaalaanee..
Maalan hafee, Caccabsee na nyaate lafee…….!!
Ani hin jiruu, ani, hin jiruu, Ani hin jiruu, Anii
Yaa Gaalaane
Kukkutee na nyaate xurii
Yaa Gaalaane
Cuwwaa cuwwaa jettii, simbirrooni halkanii,
Yaa Gaalaanee,
Cuwwaa cuwwaa jettii simbirroon halkanii
Nama garaan dhaane dirmammuu hin arganii
Yaa Gaalaanee
Maalan jiraa maalan jiraa caccabsee na nyaatee jiraa…..2x
Ani hin jiruu, Ani hin jiruu.. yaa Gaal-aanee
Ani hinjiruu maalan jira kukkutee na nyaatee xurii…
Qotee qotee namichi,
yaa Gaalaane,
Qotee qotee namichi sanyii darbatee
Rafee hin buluu namni waan ormaa abdatee….
Yaa Gaalaanee
Maalan jiraa, caccabsee na nyaatee jiraa….
In addition to the lyrical and melodic richness of the recently released Haacaaluu Hundessaa’s “Maalan Jira …?” Oromo music video, imagery has also played a powerful role in making the music video become an instant hit. The following are the cinematographically rich 30 still frames (screen captures) from the music video by Director/Editor Amansiisaa Ifaa and Cinematographer Tasfaayee Afuwarq.
Artistoonni Oromoo Aadaa naannoolee Oromiyaa kaabaa hanga kibbaa tti, bahaa hanga lixaa tti, wal-simachiisanii dagaagsan, walaleessanii weellisan, geerrarsaan kan rafe dadammaqsanii sabboonummaa dagaagsan, faarsanii maqaa goototaa ol-kaasan, Qabsoo Oromoo daangaa hanga daangaa tti sosochoosanii harka duwwaa rasaasa dura dhaabbatan. Oromummaaf jecha mana hidhaa tti dararaman, kaan lubbuun wareegaman, kaanis lubbuu oolfachuuf biyyaa baqatan. Waggoottan 23 darbaniif dararaan Artistoota Oromoo’rra gahaa jiru hagana jedhamee waan akka laayyoo tti ibsamu miti. Artsitoota Oromoo Eebbisaa Addunyaa, Usmaayyoo Muusaa, Yooseef Gammachuu, Maaramee Harqaasaa fi kabiroo miidhaa diinaa tiin hardha lubbuun uf cinaa isaan dhabnu’llee dalagaan isaanii Utubaa seenaa ta’ee ilmaan Oromoo waliin jiraata. Dararamnii fi miidhaan heddummatu’llee Artistoonni Oromoo kaleessas, hardhas gocha diinaa tiif hin jilbeeffanne, borus hin jilbeefatan!
Kallattii sochii fi qooda Artistoonni Oromoo saba isaan tiif gochaa jiran’rraa maqsuuf jecha torban darbe leenjiin haangawwan OPDO tiin Artistoota Oromoo tiif kennamuuf yaalame “abjuu dhaabachisoo” akka ta’e Artsitoonni leenjii dhuma sa’a’rra tti dubbatanii jiru. Artistoonni leenjii sana’rra tti hirmaatan “Isin garuu onnee Oromummaa ni qabduu?” jechuu dhaan OPDOn dantaa mootummaa Wayyaanee jajjabbessuun ala danta saba Oromoo tiif kan hin dhaabbanne, miidhaa fi dararama saba Oromoo’rraa gahaa jiru hambisuu ykn mormuuf’llee waa takka akka tattaafachaa hin jirre Artistootaan ibsanii jiru.
Egaa “bara Xaalyinaani weerartoota biyya alaga’rraa dhufan, Faranjoota jala hiriiranii kan biyya gabroomsisa turan ‘Baandaa’jedhamu turan, Baandaa jechuun nama lammii irraa dhalate lammii gane jechuu dha. Haata’u malee sirna koloneefataa Xaaliyaanii sana biyya Itoopiyaa’rraa ykn Oromiyaa’rraa kaasuuf sochi taasifame keessatti warri Baandaa ta’anii turan sun walii galanii gooftota isaani tti garagalan, Uummata isaanii cina dhaabbachuu dhaan koloneefatoota seeraan ala Uummata koranii ta’ani tti fincilan, duula itti banan, gabrummaa koloneefatoota alagaa jalaa biyyi akka bilisa ba’uuf qooda guddaa gumaachanii” jedhama. Egaa OPDO n“Birillee ke neqa ayhonem eqa” mamaksa jedhamu sana dhagayii, Bilillee dhuma dhugaa sana “Ye mayneqa eqa!” ta’anii afu moo “tokko dhuufuun dhiirummaa dha, lama dhuufuun gadhummaa” jedhanii Seenaa jijjiru laata?
Bu’aa ba’ii Artistoota Oromoo
Dararamni sirna bulchiinsa mootummaa Wayyaanee akkuma jirutti ta’ee, Artistoonni Oromoo bu’aa ba’ii akkamii keessa darbanii hojii muuziqaa hojjataa akka jiran Uummanni Oromoo sirrii tti hubatee jiraa laata? Bu’aa ba’ii jiru mee obsaan armaan gadii dubbisaa.
Kaasseetta (CD) tokko gurra ummata tiin ga’uu dhaaf, akkuma yeroo mana cidhaa ykn guyyaa ayyaana waggaa namuu ol-ka’ee weellisu sana salphaa miti. Bu’aa bayii hagana hin jedhamne keessa darbameetu kaasseettiin (CD)n sirbaa tokko maxxanfama. Artsitiin Oromoo tokko “Albumii muuziqaaa” tokko maxxansuuf walaloo fi yaadaloo qopheesseetuma sirbuun qofaa gahaa miti, irra deddebiyee baatii dheeraaf (waggoottaniif) sagalee qarachuu, shaakkala gahaa taé gochuu feesisa. Kana malees Artistoota meeshaa muuziqaa xabatan, “digital audio mixing” qindeessan, kan weelluu jalaa qaban, “studio” muziqaan itti qindeeffamu, kana hundaa walitti haanjessuu feesisa. Waan kana hundumaa guuttachuuf maallaqa barbaachisa. Yeroo amma kana tti sagalee qofaan weelluu caqasuun gahaa ta’uu dhiisuu mala. “Video clip” qopheessoofis bu’aa bayii kabiraa guddaa qaba. Namoota “Video”waraabanii gulaalan, nama “script” barreessee “director” ta’ee hojjachiisu, namoota shubbisan fi uffannaa adda addaa qopheessuutu artisticha’rraa eeggama. Kun hundumtuu horii feesisa, qarshii guddaa barbaachisa. Kana qofaa mitii yeroo “studio” keessatti muziqaan hojjatamu, Buna fi shayii, nyaata fi dhugaatii wanta heddutu bitama, kunis maallaqumaani. Yeroo dheeraaf (waggoottaniif) hojiilee qindaa’uu qaban kana qindeessuuf geejibaan asii achi deddebiyan, bibila bibilbiluun tola miti, kunis maallaquma barbaachisa.
Dalagaaleen armaan olitti caqafaman martinuu “original master recording” kaasseetta/CD/DVD tokko qofaatti cuunfamee ba’a. Erga muziqaan bifa kanaan qindaa’ee hojjatamee, cuunfamee ba’een booda heddummeessanii gurra Uummataa tiin ga’uuf tattaffiin itti fufa. “Poster, Cover, Sticker fi blank CD” heddumina qabu bituu fi maxxansuuf dirqamu. Akkasumas kaassetta/CD/DVD heddummeessuu (duplicate) gochuu qabu. Egaa waan kana hundaa qopheessuuf qarshii guddaa barbaachisa.
Haala hunda keessa darbanii hojiidhuma xumuurame kana raabsuu dhaan gurra Uummataa tiin ga’uuf mana muuziqaa kaassetta/CD isaaniif raabsu argachuun heddu dadhabsiisaa dha. Manni muziqaa Oromoo Finfinne keessaa jiran (kanneen kaasseetta muuziqaa raabsuu dandayan) lakkoofsaan heddu xiqqaa dha. Heddumminaan kan jiran kan sab-lammoota kabiraati.Kanaafuu artistoonni Oromoo qarshii liqeeffatanii, fira itti kadhatanii gidiraa heddu arganii kaassetta/CD qopheessanillee, mana muuziqaa isaan harkaa fuudhee Ummataaf raabsuu argachuuf bu’aa bayii guddaa heddu seenu, mana muuziqaa ‘tole’jedhee isaaniif raabsu hin aragamu, kun rakkoo isa kabiraa dha.Tarii akka carraa manni muuziqaa kaassetta/CD qophaa’e harkaa fuudhee raabsu yoo argame’llee manneen muziqaa warra alagaa wanna ta’aniif itti dhimmanii sirnaan hin raabsaniif, beeksisa barbaachisaa ta’e sirnaan hin raawwataniif. Gurguramee dhiisee, Aartiin Oromoo dagaagee dhiisee dantaa warra mana muuziqaa alagaa miti. Yoo tolee gurgurame waan raabsani’rraa bu’uu argachuu, yoo hin gurguramnes kisaaraan isaan mudatu wanta hin jirreef hojii Artistoota Oromoo tiif warri abbaa qabeenyaa mana muuziqaa alagaa waanti isaan dhiphisu gonkumaa hin jiru.
Artsitoonni Oromoo ijoollee iyyeessa tti, ijoollee Qonnaan bulaati, qarshii hojii kanaaf oolu argachuuf heddu dhiphatu, hojii umnaa hojjatanii, hiriyaa’rraa liqeefatanii, fira’rraa kadhatanii qarshii argataniin aarsaa guddaa kafalaa jiru. Bifa kanaan bu’aa bayii heddu keessa darbanii Artii, Aadaa, Seenaa, Afaan, Siyaasaa fi Sabboonummaa Oromoo kan dagaagsaa jiran.
“Egaa Kaasseettiin/CD/DVD”n bifa kanaan bu’aa bayii hedduun qophaa’ee booda hoo Ummanni keenya orijinaala qofaa bitatee obboleeyyan keenya jajjabeessaa jiraa?” gaaffiin jedhu yoo ka’e, “hagas maraa miti”n deebii ta’a, sadarkaa barbaadamu tti bifa gahaa ta’een Uummanni keenya originaala bitataa hin jiru, hagi tokko waraabbii bitata. Waraabbii bitachuun cuunfaa dafaqa Artistoota keenyaa itti fayyadamuu yoo taé malee baasii fi rakkina Artistoonni keenya keessa jiraniif wanna tokkoo’llee hin fayyadu. Yoo xiqqaatee xiqqaate waggaa tti “Albumiin muuziqaa” Oromoo dhibbi tokko tti lakkawwaman ni maxxanfamu. Garuu achi keessaa rabbi gargaaree waan hunda sirnaan injifatee baldhinaan, sirnaan gurra Uummataa kan qaqqabu sirboota Artiistoota 3 hin caalu. Kana jechuun “Albumiin muuziqaa Oromoo bu’aa bayii hedduun hojjatamu’llee waggaa tti harka 100 keessaa haki 97 otoo sirnaan gurra Uummata baldhaa hin qaqqabiin hukamfamee afaa jechuu dha. Egaa haala kanaan kan ka’e sabboontonni Artistoota Oromoo kasaaraa maallaqaa fi hamilee cabiinsi kan isaan mudate hedduu dha. Jiruu fi jireenya ulfaataa taé jalatti kufanii jiraachuuf haalli isaan dirqee jira.
Otoo abbaan qabeenyaa Oromoo mana muuziqaa ciccimaa adda addaa qaabatanii rakkinni hagana ulfaaataa ta’e Artsitoota Oromoo hin mudatu ture. Otoo Uummanni keenya kaasseetta/CD/DVD originaala Artistoota keenya’rraa sirnaan bitatee dararamni hagana ga’u Artistoota keenya hin mudatu ture. Otoo Artistiin Oromoo tokko biyya alaa kana keessa keessummummaf mana namoota Oromoo deddeeme namni martinuu gammachuun isa simata, affeerraa nyataa fi dhugaatii guyyaa tokkoo qofaa tti shakkii tokko malee “dollar ykn Euro” 100 (dhibba tokko) inuma baasuuf. Egaa affeerraa guyyaa tokkoof haga kana baasuun ni dandayama yoo ta’ee kaassetta originaala Dolaara/euro 10 (kudhaniin) bitachuun maaf nutti ulfaatee? Jennee of gaafachuun gaarii ta’a. Kana qofaa miti, yeroo adda addaa “concert iin muuziqaa” bakka adda addaa tti sirnaan maaf hin qophoofnee? Otoo kunis sirnaan hojiirra oolee rakkoo Artistoonni keenya qaban furuun wanti hin dandayamneef hin jiru ture.
“Otoo, otoo, otoo”jechun hin fayyadu. Kan fayyadu wanna ta’uu qabu, wanta Lammiin Oromoo gochuu danda’u tokko raawwachuutu rakkoo hiika, furmaata fida malee. Kanaafuu Artistoonni Oromoo “Artii, Aadaa, Seenaa, Afaan, Siyaasaa fi Sabboonummaa Oromoo dagaagsaa jiru” jennee yoo itti amanne Artistoonni keenya gootota keenya wanna ta’aniif faarsuu qabna. Faarsuun keenya erga Artistiin tokko lubbuu dhaan darbee/darbiteen booda qofaa ta’uu hin qabu, otuma lubbuun jiranii isaan haa faarsinu, ha jajjabbeessinu, dalagaa isaanii orijinaala haa bitannu, diingdee fi beekkumsa qabnuun isaan cina haa dhaabbannu. Keessattuu yeroo ammaa kana tti Artistoota keenya dibeen dararamaa jiraniif Uummanni keenya ariitiin, gargaarsa barbaachisaa ta’e abbomuu qaba.
Waan Bayeessa haa hojjannu!
Bakkaanga’aa Margaa
Bu’uuressaa Oromummaa Founadtion fi
Wixineessaa WTUOGA
Read @ http://ayyaantuu.com/horn-of-africa-news/oromia/artistoonni-oromoo-gootota-keenya-haa-jajjabeefannu/
Ishoo yaa kannisaa!
(Artistoota Oromoof)Dandii fi dirree marsii coradhu nadhii dammaa
Daraaraa mara irraa dhamdhamadhu dhama;
Dhugaa fi fiigi ati saafaan hin dhorkamin
Yookaas bokkaa gannaa tasa hin sodaatin!
Yoo dirreen manca’e ce’ii deemi lagaa
Goblaan barrisi adda baasi dhugaa!Nadhii coruun kan kee hamaatti herregame
Damma fi booka naquun dhiphina jedhame;
Jibbaan yoo reebamte ilbisa haqa hin beekneen
Sariitii fi tisiisaan waranamtee albeen.
Shira dangaa hin qabneen suuqatti gatamtee
Hamilee kee doomsuuf lammii irra adda baatee;
Kan si keessa jiru lubbuu du’u miti
Isa dhugaa seeneessu kan bara-baraa ti!Ishoo yaa kannisaa! Suubiin ka’ii fiigi
Tisisaan hin ooliin, somoddoo irraa maqi.
Bakka garii olii qulqullaa’ii hafi
Haqaan deemaa oli qaanii malee rafi!
Marsaa sariitii tiin marfamtee utuu jirtu
Ati haqaan deemta balaa illee hin sodaattu.
Tisisatti ni himta, sariitiitti ni baanta
Dhugaa lammii keetii bookeetti ni dubbatta.
Amaaketa fi yeyyii sodaattee hin calliftu
Summii buutii fi bofaa tasuma hin dheessitu!Ishoo yaa kannisaa, uumama akka uumaa
Soortuu qaamaa fi lubbuu tokkittii akka kumaa
Haadha ogummaa gaarii haadhoo qulqullinaa
Uggum! Yaa kannisaa mallattoo jabinaa!
Bu’aa kee lakkaa’ee yeroon si yaadadhu
Booka kee unadhee damma kee cuubadhu
Lammii koo ta’uu kee tu qirqirsee na boonsa
Akka kee sab-boonuu tu haalaan na si’eessa!
=============================
Baaruu Baayisaa Daaqaa: bbayisa@yahoo.com